Beoefenaars van een vrij beroep zijn ondernemers, maar tegelijk ook onderworpen aan eigen deontologische regels die door hun eigen beroepsgroep worden bepaald. In dit essay wordt gereflecteerd over dat spanningsveld tussen vrij ondernemen en de noodzaak voor beoefenaars van vrije beroepen om ook rekening te houden met het algemeen belang.
Zijn de Ordes anno 2022 nog nuttig en heeft het nog zin om de beoefenaars van vrije beroepen te verplichten de eer en de waardigheid van hun beroep hoog te houden? En wat betekent het om als vrij beroep onafhankelijk te (moeten) zijn? Het zijn vragen en reflecties die moeten aanzetten tot een breed debat over de zin en onzin van deontologie voor vrije beroepen.
Hugo Lamon legt zich als advocaat toe op het ondernemingsrecht en heeft bijzondere aandacht voor de verhouding tussen deontologie en het economisch recht. Hij was daarnaast in het verleden ook lange tijd bestuurder van de Orde van Vlaamse Balies. Hij publiceerde al eerder over ondernemingsrecht en deontologie en mengt zich al jaren in het maatschappelijke debat over Justitie.
Woord vooraf
Hoofdstuk 1. De beoefenaar van een vrij beroep gekneld tussen vrije markt en algemeen belang
Vrij beroep in de 21ste eeuw
Geen ‘commerçanten’
De maatschappelijke verantwoordelijkheid in het algemeen…
… en bij advocaten
Een zijsprong: de maatschappelijke verantwoordelijkheid en de nieuwe paradox van de advocaat
Het algemeen belang
Een zijsprong: het algemeen belang en de zorg aan hulpbehoevenden
De persoonlijke vertrouwensband
De geografische spreiding
Kwaliteit primeert op winstmaximalisatie
Economische activiteiten van bijzondere aard
De kerntaken en andere bezigheden
Hoofdstuk 2. De specifieke regels voor beoefenaars van vrije beroepen: een anachronisme?
Wettelijke regelingen en beperkingen
De beoefenaars van vrije beroepen zijn ook gewone ondernemers
Het toezicht door een beroepsorganisatie als administratieve overheid
Intussen in het ondernemingsrecht: van handelaars naar verkopers tot ondernemers
Het algemeen belang opnieuw bekeken
De evenredigheidstoets
De waardigheid
De onafhankelijkheid
Onafhankelijke advocaten: bijzonder
Hoofdstuk 3. Deontologie, in het bijzonder voor advocaten
De rituelen
Ethiek en deontologie
Positieve deontologie
Deontologie voor advocaten: de draad van Ariadne
Sanctionering van inbreuken op de deontologie
Hoofdstuk 4. De advocatenorde(s): een horde vooruit?
De collega’s als de slimsten van de klas
De rol van de Orde van Vlaamse Balies
Een korte terugblik: het ontstaan van een bovenlokale advocatenorde
De autonomie als fundament van de advocatenorde
Hoofdstuk 5. Wat is dat, een advocaat? Verslag van advocaten die in de spiegel keken
Wat is dat, een advocaat?
Verslag van advocaten die in de spiegel kijken
Postludium. Hoe vrij is het vrij beroep en valt de advocatuur nog te redden?
Eindnoten
Beknopte bibliografie
